پژوهشی بر سکه های فرترکه و الیمایی در دوره اشکانی

حکومت های محلی الیمایی و پارس از مهم ترین حکومت های مستقل و نیمه مستقل در دوره های سلوکی و اشکانی بودند، اگرچه در موضوع تاریخ، فرهنگ و هنر این دوره تحقیقات و پژوهش های زیادی انجام شده است، پیرامون این دو حکومت محلی مطالعات و پژوهش های مستقل و مبسوط صورت نگرفته است؛ از این جهت هنوز بسیاری از رویدادهای این دوره در ابهام و تاریکی مانده است. از آنجا که سکه ها یکی از مهم ترین یافته-های فرهنگی می باشد که به لحاظ گاهنگاری مطلق، اطلاعات فرهنگی، هنری، اعتقادی و اقتصادی مهم و ارزنده ی را در بر دارند، مطالعه سکه های این حکومت ها می تواند اطلاعاتی هر چند اندک از الیمایی ها در خوزستان و فرترکه داران در پارس ارائه دهد. در راستای این هدف پژوهش پیش رو سعی دارد تا با مطالعه این داده مهم فرهنگی و مددگیری از شواهد باستان شناختی و قرائن تاریخی، به این مهم نائل آید. برای رسیدن به این منظور، سکه های شاهان الیمایی و شاهان سلسله نخست پارس(فرترکه) پس از جمع-آوری اطاعات اولیه مانند تصویر سکه ها و... این اطلاعات با دقت مورد مطالعه قرار گرفت، در ادامه تلاش شد تا با نشانه شناسی و ریخت شناسی هر یک از این سکه ها و مقایسه آنها با سکه های حکومت های هم دوره، هویت واقعی و مفهوم حقیقی آنها بدست آید تا مهمترین هدف این پایان نامه تحقق یابد. نتایج حاصل از این پژوهش که بر اساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات تاریخی به شمار می رود، آشکارا نشان می دهد که: ? نقوش روی سکه های شاهان اولیه پارس(فرترکه) مذهب و آیین اجداد خود یعنی هخامنشیان را منعکس می کند. ? خطوط و نقوش بکار رفته در سکه های الیمایی در سلسله نخست تحت تاثیر مستقیم هنر و آیین هلنی (یونانی) قرار داشته که در سلسله دوم از میزان این تاثیرپذیری به طور چشم گیری کاسته شده است و سکه های این سلسله تحت تاثیر هنر و آیین اشکانی قرار داشت و در سلسه سوم نیز این روند ادامه پیدا کرده است. ? این سکه ها از فرهنگ و سبک خاصی تا اواخر دوره الیمایی پیروی نکرده است؛ لذا با توجه به ملوک الطوایفی بودن این دوره زمانی در ایران، با تغییر سلسله حاکم از سلوکیان به اشکانیان و با تغییر در میزان قدرت و ضعف این دولت ها در محدوده زمانی، سبک و ساختار این سکه ها نیز تغییر کرده است.